Patrick Janssens – Guest Urban Critic 2011
Burgemeester Antwerpen
In 2011 nam Patrick Janssens, toen de burgemeester van Antwerpen, de rol aan van Guest Urban Critic. Hij kwam vertellen over het verhaal van Antwerpen. Een verhaal waarbij architectuur de stad publieke kwaliteit geeft en de betekenis van het publieke domein in de ontwikkeling van de stad het leidmotief vormde. Janssens toonde aan hoe aan de hand van communicatie als strategie de herontwikkeling tot een politiek project van iedereen gemaakt is. Dit kwam niet enkel naar voren in Janssens zijn keynote-lezing, maar ook in twee eerdere stadsbezoeken aan Antwerpen.
Na een carrière in het veld van marktonderzoek en reclame stapte Patrick Janssens in 1999 over na de politiek om vervolgens in 2003 burgemeester van Antwerpen te worden. Op dat moment had Janssens te maken met een verdeelde stad en een verdeeld stadsbestuur. Bovendien overheerste toen in Vlaanderen het idee dat de stad slecht is om in te wonen en dat als men het zich kon permitteren weg trok uit de stad. De strategische inzet van het stadsbestuur onder leiding van Janssens hiertegen was het centraal stellen van saamhorigheid in de stad. Ruimtelijke ordening, stedenbouw en architectuur greep Janssens aan als krachtige instrumenten om te werken aan een aantrekkelijke stedelijke omgeving. Echter, stelde hij communicatie als sleutelwoord centraal. De campagne ’t stad is van iedereen’ en het consequent gebruik van het nieuwe A-logo met de stralende “A” van Antwerpen verbonden citymarketing met een sterke impuls in de collectieve trots en het wij-gevoel in de stad.
“Het unieke van Janssenss turnover strategy is het enthousiast inzetten van planning en architectuur als allesomvattende, natuurlijke logo’s; als instrumenten om via de als instrumenten om via de als instrumenten om via de fysieke infrastructuur van de stad ook het gedrag en de mentaliteit van de inwoners te veranderen.”
Matthias Pauwels, Archined
Hiermee is een zelfbewustzijn ontwikkelt, waarin architectuur en stedenbouw een sleutelrol spelen. Op basis van dat verhaal en strategische onderhandelingen zijn potentiële conflictsituaties omgebogen tot win-winsituaties. Hierdoor konden gebieden in de stad zo herontwikkeld worden dat ze binnen een groter structureel kader optimaal bijdragen aan de kwaliteit van de stad. Resultaten van dergelijk structureel denken kon ook tijdens de stadsbezoeken aanschouwd worden.
“Volgens Janssens moet de publieke ruimte in een volle stad van iedereen zijn en heeft dat gestimuleerd door een grote hoeveelheid evenementen te faciliteren.”
Jorick Beijer, Gebiedsontwikkeling.nu
Een interessante les die Janssens aan Rotterdam mee gaf is dat naast de grote iconische projecten als het Museum Aan de Stroom en het Paleis van Justitie, tal van kleine stadsreparatie-projecten die bij hebben gedragen aan de groeiende kwaliteit van de stad. Hiermee werd verdicht, gevelwanden afgemaakt, hoeken aangeheeld en dichtgeslibde binnenterreinen opgeschoond om zo te kapitaliseren op het onontdekte kapitaal van de stad. Op deze manier werd niet enkel de grote schaal aan de kleine schaal gekoppeld, maar werd ook de lange termijn aan de korte termijn gekoppeld. Iets wat ook terug kwam interactie tussen de “hardware” van stadsontwikkeling als architectuur en structuurplan en de “software” als evenementen, sport, cultuur en sociaal beleid. Cultuur en evenementenbeleid stonden zo in een directe relatie met de stadsontwikkelingsagenda. Deze werden door Janssens ook ingezet als instrumenten om de plekken in ontwikkeling onderdeel te maken van het verhaal van de stad en te doen leven bij de Antwerpenaren al ver voordat er sprake was van project: eerst de verhalen, dan de stenen, placemaking voor iedereen. De toekomst is aan de stad, en ’t stad is van iedereen.
Keynote-lezing door Patrick Janssens Dag Van der Leeuw 2011.
Profiel van Patrick Janssens
Patrick Janssens studeerde Politieke en Sociale wetenschappen, alsook Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen. Hij behaalde tevens een diploma in de statistiek aan de London School of Economics. Janssens werkte als assistent van Jan Vranken aan een onderzoek over armoede in België aan de Universiteit Antwerpen. Hij werd daar later assistent van professor Herman Deleeck bij het Centrum voor Sociaal Beleid en bleef dat tot 1985.
Janssens ging vervolgens aan de slag als algemeen directeur bij Dimarso. Een bureau voor marktonderzoek en opiniepeilingen. Daarna was hij bij reclamebureau VVL/BBDO eerst strategic director, vervolgens managing director en uiteindelijk chairman van BBDO Belgium.
In 1999 stapte hij echter de politiek in. In oktober van dat jaar werd hij verkozen tot partijvoorzitter van de Socialistische Partij, wat hij bleef tot in 2003. In dat jaar werd hij namelijk burgemeester van Antwerpen en bleef dat tot eind 2012. Janssens droeg nog lang imago van “reclamejongen” met zich mee. Echter, wanneer op 11 mei 2006 een dodelijk schietincident Antwerpen opschrikt werd Janssens voor veel Antwerpenaren een echte burgervader. Hij wist in die moeilijke dagen namelijk de juiste toon te vinden. Dit verzekerde hem van zijn tweede ambtstermijn later dat jaar.
Na zijn burgemeesterschap startte Janssens in 2013 een doctoraat over stadsontwikkeling aan de London School of Economics en combineerde dit met onderzoek en onderwijs aan de faculteit Ontwerpwetenschappen aan de Universiteit Antwerpen, alsook het geven van onderwijs aan de faculteit Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening van de KU Leuven. Van 2014 tot 2018 was hij algemeen directeur bij de Limburgse voetbalclub KRC Genk.